Fatih Harbiye - Peyami Safa

Peyami Safa sevdigim bir yazardir. Kitaplari ile ilk tanisikligim lisede okudugum Dokuzuncu Hariciye Kogusu ile olmustu. Konusu depresif olsa da sevmistim bu kitabi. Yillar sonra Yalniziz kitabini okuyunca ise Peyami Safa'ya hayran kaldim. Yalniziz kitabi Turk Edebiyati'nin en guzel, analiz gucu yuksek, betimlemeleri zengin kitaplarindan birisi kanimca. Sonrasinda Bir Tereddudun Romani kitabini okudum. Yalniziz kadar iyi bulmadim ama oncesinde okumus olsaydim eminim ki kiyaslama yapmayacagim icin daha cok sevecektim. Fatih Harbiye'ye gelince, dogulu olmak ve batili olmak arasinda yasadigimiz bocalamayi anlattigi icin ilgimi cekti. Olaylarin ikicil onemde oldugu, ruhsal tahlillerin on plana ciktigi kitapta karakterlerin ic dunyalarina odaklanilmis. Her karakter bir durusu, felsefeyi temsil ediyor. Az karakterle toplumun yasadigi kafa karisikligi anlatilmis.

(Bu arada bu kitabin dizisini cekmisler. Kitapla hic alakasi olmayan bir senaryosu varmis. Kitapta cok az olay var.)

Neriman eski bir evde muhafazakar babasi Faiz Bey ve hizmetcileri Gulter ile yasamaktadir. Konservatuarin alaturka kisminda ud bolumunde okumaktadir ve kemence bolumunde okuyan Sinasi ile nisanlidir. Sinasi babasi Faiz Bey icin ideal damat adayidir; muhafazakar, ve iyi huyludur. Ayni zamanda mulayim olan Sinasi Neriman'a gore pasiftir. Uzun suredir nisanli olan ciftin evlenmesini konu komsu akraba es dost herkes beklemektedir. Oysa Neriman, Pera'daki yasam tarzindan, isiltili vitrinlerden, balolardan etkilenmistir ve yeni bir yasam tarzina ozlem duymaktadir. Okulda tanistigi Macit alafranga keman bolumunde okurken okulu birakmis ve Neriman'in ozendigi hayat tarzini sembolize eden bir karakterdir.

Bir okul cikisi Neriman Macit'le bulusmaya gider, Sinasi'ye de yalan soyler. Sinasi sonra tesadufen Neriman'in yalan soyledigini kesfeder ama bunu yuzune soyleyemeyecek kadar pasiftir hatta Faiz Bey'e karsi bu yalana ortak dahi olur. Neriman'in bir sonraki hamlesi ise Macit'in davet ettigi baloya gitmek ve bu balo icin giyecek kiyafetleri maddi zorluk icinde olan babasina aldirmaktir (Bu kisimlar melodramatik Turk filmi kivaminda, Neriman da kotu kalpli evlat rolundedir). Kitapta baska bir olay yoktur. Kalan kisimlar vicdan muhasebesi, olaylarin muhakemesi gibi seylerden olusur. Psikolojik tahlilleri severim ama bu kitap yer yer melodrama kacan havasiyla icimi baydi. Kotu kitap diyemem ama depresif. Ayrica cok da muhafazakar bir bakis acisiyla yazilmis. Bir de siyah beyaz gibi alafranga kotudur, alaturka iyidir diyemeyiz. Ikisinin de iyi yanlari var, kotu yanlari var. Zaten bizim cografyanin zenginligi de bu ikisini sentezlemesinde. Ama kitabin durusu taraf tutarcasina. Aslinda Peyami Safa'nin alaturka taraftari olmadigini biliyorum. O yuzden biraz sasirtici da buldum diyebilirim. Bunlarin disinda incecik bir kitap. Her sayfanin altina dipnot olarak eski kelimelerin cevirilerini koyarak mini bir sozluk yapmislar, iyi de olmus.