Sınavlarda Neler Yapmalı ve Dünyayı Nasıl Değiştirmeli? - Bertell Ollman

Uzun isimli bir kitap ama içeriği akıcı ve öğretici. Bertell Ollman New York Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi profesörü. Öğrencilere yazılı, sözlü ve eve götürmeli sınavlarda hayatlarını kolaylaştırmak adına tüyolar hazırlamış ama tüyolara ulaşmak için kitabın tümünü okumak gerekiyor. Çünkü kitabın yapısını sınavlar ve dünya hakkındaki kendi fikirlerini anlatacak ve tüyoları da aralara yedirecek şekilde hazırlamış. Benim amacım sınav tüyosu almak olmadığı için ben kitabın tüyo haricindeki kısımlarını çok beğendim. Ollman'ın asıl amacı öğrencileri sınavlara hazırlarken, sınavların kendisini ve gerekliliğini sorgulatmak.

Bizim de her sene değişen ve her sene daha yoğun bir şekilde sınavlarla örülen eğitim sistemimizi düşündüğümüzde bu kadar sınavın bize gerçekten bir şeyleri iyi öğretmek için mi yoksa başka bir amaçla mı yapıldığını sorgulamıyorsak sıkıntı var. (Aslında bu konu üstüne olmasa da çok sevdiğim bir yazar olan Metin Aydoğan'ın Türkiye Nereye Gidiyor isimli kitabını şiddetle öneririm. Bu kitapta bir türlü düzelmeyen eğitim sistemimizden ve Milli Eğitim Bakanlığı içindeki yabancılardan oluşan bir kuruldan bahsediliyor. Tabi ki suç bizde, irade gösterip inisiyatifi ele almayan toplumlar dış güçlerin oyunlarında piyon olmayı hak eder. Ek olarak, Metin Aydoğan'ın Bitmeyen Oyun kitabını da tavsiye ediyorum. Mutlaka okuyun. Kendisinin en önemli özelliği nesnelliği; taraf tutmaksızın herkesin hatasını yüzüne çarpması.)

Tekrar kitabımıza dönelim. Ollman bir Marksist; kapitalist düzeni Marksist teori çerçevesinde sorguluyor ve kapitalist düzenin bizim bilmemizi istemediği gerçekleri bize işaret ediyor. Ollman,  kapitalizmin çeşitli bilinç operasyonları ile bizden odanın ortasında duran fili gizlediğini söylüyor. Eğer öfleliyseniz, acı çekiyorsanız, şanssız olduğunuzu düşünüyorsanız ve tüm bunlar için kendinizi suçluyorsanız, belki de suçlu olan siz değilsiniz, çünkü bu düzen hileli diyor Ollman. Fırsat eşitliği koca bir palavra. Sınavların amaçlarından biri sizi bekleyen karamsar geleceğe hazırlamak, sorulardaki direktif veren cümlelerle sizi gelecekteki iş vereninizin emirlerini koşulsuz yerine getirecek bir robota dönüştürmek. Direncinizi kırmak, sorgulama, muhakeme etme yeteneğinizi sıfırlamak. Sizi seçenekler dünyasına hapsetmek ve seçenekler dışında bir şeyin olabileceği fikrini devre dışında bırakmak. Örneğin, markete gittiğinizde birbirinden farklı gibi görünen ama aslında pek bir farka sahip olmayan şeyler arasında seçim yapmanızı sağlamak ve daha fazlasını istememeniz için, uyutmanın bir başka biçimi olarak sizi bol seçeneklere boğmak.

Gençleri karamsar bir gelecek bekliyor. Üniversite eğitiminin size büyük kapılar açacağını düşünüyorsanız, boşuna ümitlenmeyin. Artan mesailer, azalan ücretler, parçalara ayrılan geçici ve yarım günlük işler. Karşılığında ise sağlık ve emeklilik güvenceleri hak getire. Para odaklı bireyler, ahlaki çöküş, rekabet, bencillik, yalnızlık, yabancılaşma ve mutsuzluk. Günümüzün, özellikle de büyük şehirlerin portresi.

Gün geçtikçe sefalete sürüklenen kitleler ve git gide zenginliğine zenginlik katan azınlık. Ekonomi çökünce düzlüğe çıkmak için çıkarılan savaşlar ve sadece kapitalist azınlık için fırsata dönüşen felaketler. Demokratik olduğu iddia edilen seçimler ve her iki tarafı da destekleyen kapitalist güçler. Seçim sonrası hangi taraf kazanırsa kazansın kazanan kapitalistler ve her koşulda kaybeden halk, yani emekçiler (ya da maaşlılar). Siyasetçileri satın alan kapitalistlerin yasaları istedikleri şekilde düzenlemesi ile hakkını koruyamayan emekçilerin durumu. Mahkemelerin bağımsızlığını sorgulayan Ollman, işlevlerinin adaleti sağlamak değil, birtakım adaletsizlikleri meşrulaştırmak olduğunu söylüyor.

Kısacası günümüzü, emekçilerin içinde bulunduğu durumu anlamak için okunması gereken bir kitap. Önerdiği Marksist çözüm ne kadar uygulanabilir bilemiyorum fakat bu gidişattan ve içinde bulunduğumuz durumdan kat kat iyi olduğu bir gerçek.

Okuyunuz, okutunuz.